สรรพคุณสมุนไพร ฝาง

ชื่อสมุนไพร : ฝาง
ชื่ออื่น : ฝางเสน (กลาง), ฝางส้ม (กาญจนบุรี), ง้าย (กะเหรี่ยง-กาญจนบุรี), หนามโค้ง (แพร่),โซปั้ก (จีน)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Caesalpinia sappan L.
วงศ์ : LEGUMINOSAE-CAESALPINIOIDEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ : ไม้พุ่มแตกกิ่งที่โคน สูง 5-8 เมตร ลำต้นมีหนามโค้งสั้นๆ และแข็งทั่วทุกส่วน ใบ เป็นใบประกอบแบบขนนกสองชั้น เรียงสลับกัน ใบย่อยรูปไข่หรือรูปขอบขนานกว้าง 0.6-0.8 ซม. ยาว 1.5-1.8 ซม. โคนใบเฉียง ดอก ช่อ ออกที่ซอกใบตอนปลายกิ่งและที่ปลายกิ่ง กลีบรองดอกมี 5 กลีบ ขอบกลีบเกยซ้อนกัน กลีบล่างสุดโค้งงอและใหญ่กว่ากลีบอื่น กลีบดอกสีเหลือง มี 5 กลีบ เกสรตัวผู้มี 10 อัน แยกเป็นอิสระ ผล เป็นฝักแบนแข็งเป็นจงอยแหลม เปลือกเป็นสันมน ปลายแหลม มีเมล็ดเป็นรูปรี 2-4 เมล็ด
ส่วนที่ใช้ : แก่นของไม้สีแดง

ชนิดของฝาง : ฝาง มี 2 ชนิด
1. ชนิดหนึ่งแก่นสีแดงเข้ม เรียกว่า ฝางเสน
2. อีกชนิดหนึ่งแก่นสีเหลือง เรียกว่าฝางส้ม

สรรพคุณสมุนไพรฝาง (ฝางเสน) 

ตำรายาไทย :
* แก่นต้มน้ำดื่ม
* บำรุงโลหิต
* แก้ปอดพิการ
* แก้ร้อนในกระหายน้ำ
* ยาฝาดสมาน แก้ท้องร่วง ธาตุพิการ
* แก้โลหิตออกทางทวารหนัก
* ขับเสมหะ แก้ไอ ขับระดู
* เป็นยาบำรุงโลหิตสตรี
* แก้กำเดา ทำโลหิตให้เย็น
* แก้โลหิตออกทางทวารหนัก และเบา
* แก้คุดทะราด
* แก่นฝนกับน้ำเป็นยาทาภายนอก ในโรคผิวหนังบางชนิด ฆ่าเชื้อโรค ขับหนอง
* น้ำต้มแก่นใช้แต่งสีแดงของน้ำยาอุทัย

ตำราพระโอสถพระนารายณ์:
* ระบุว่ายาแก้ความผิดปกติของอาโปธาตุหรือธาตุน้ำ ประกอบด้วยเครื่องยาสองสิ่งคือ เปลือกมะขามป้อมและฝางเสน ปริมาณเท่ากัน ต้มน้ำกิน 4 ส่วน ให้เหลือ 1 ส่วน กินแก้ท้องเสียอย่างแรงและบิด

ที่มา :
1. เวปไซต์โครงการอันเนื่องมากจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
2. ฐานข้อมูลเครื่องยาสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี